Sve vise ljudi u svetu se krsti sa tri prsta. Zasto potomci Maja ubrzano prelaze u pravoslavlje?

Sad se i Maje krste sa tri prsta!
Pravoslavlje - od Holivuda do Aljaske

Univerzalnost pravoslavne simbolike

Piše Slavoljub Marković


Božićni običaji širom pravoslavnog sveta razlikuju se od sredine do sredine, jer je svaki narod uneo sopstvenu tradiciju u praznik koji slavi rođenje Isusa Hrista. Međutim, lepi običaji poput odlaska na liturgiju u ponoć, pevanja božićnih pesama i darivanja, zadržani su među svim pravoslavnim vernicima, za koje je Božić praznik cele porodice koja je tih svečnih dana obično na okupu.
Tako ni ovoga ovoga puta, u stotinama crkava širom Amerike u kojima se veliki praznik i dalje slavi po Julijanskom kalendaru, neće izostati ceremonije koje prate Božić, uključujući i paljenje badnjaka na otvorenom, ponoćne i božićne liturgije.
- Ne mogu vam opisati našu radost tih dana, kada smo svi okupljeni oko našeg doma i Crkve, kada proslavljamo svoju veru, sećamo se porekla, zavičaja, predaka - priča Spomenka Savić, koja je kao devojčica sa roditeljima stigla u Čikago, a danas i sama ima porodicu i decu.
Na žalost, odlasci u zavičaj odavno su se proredili, ali je vera nešto što ostaje kao trajna veza...
- O praznicima kao što je Božić osećamo se nekako posebno, kao da je deo zavičaja ovde, među nama. Zato insistiramo na održanju tradicije i mnogi mladi nas podržavaju u tome - kaže Spomenka. - Imponuje nam kada ovde u medijima vidimo kako i među poznatim Amerikancima ima onih koji se krste sa tri prsta. To sigurno nije slučajno...

Duhovni život slavnih
Da nije slučajno, siguran je i protojerej Aleksandar, starešina Crkve preobraženja u Los Anđelesu, koji kaže da mnogi od njegovih parohijana rade u američkim filmskim studijima kao režiseri ili glumci, pri čemu su neki od njih i vrlo aktivni u crkvenom životu:
- Zvezde kao što su Natali Vud i Sandra Di bili su moji parohijani. Blizak sam bio i sa Julom Brinerom, koji je bio član pravoslavne crkve u Njujorku. Lana Vud, Teli Savalas i Karl Malden bili su takođe pravoslavci. Uglavnom ruskog i srpskog porekla. I čuveni režiser Elija Kazan, poznat po klasicima kao što su "Sjaj u travi" i "Na dokovima Njujorka", takođe je bio pravoslavac.
Otac Aleksandar kaže da su među holivudskim zvezdama današnjice najpoznatiji pravoslavci Tom Henks, Dženifer Aniston, Naomi Kempbel, dodajući da pravoslavna duhovnost podstiče zvezde da vode manje raspustan život.
- Pomažem im duhovnim savetima da pronađu ravnotežu u životu. Kada su glumci u pitanju, ponekad me i poslušaju prilikom izbora scenarija za film kako bi odabrali ulogu čiji karakter promoviše hrišćanske moralne vrednosti.
Dvostruki oskarovac Tom Henks pravoslavlju se okrenuo 1988. godine, kada se oženio glumicom Ritom Vilson, čija je majka Grkinja.
- Venčao sam se u istoj crkvi u kojoj je moja supruga krštena, a moja deca su krštena u istoj krstionici u kojoj i moja supruga. Pravoslavlje je moje duhovno nasleđe - kaže Henks, inače rođen kao rimokatolik (njegov otac Amos je potomak Abrahama Linkolna, 16. predsednika SAD). Tom se danas aktivno brine o Crkvi Svete Sofije u Kaliforniji, a uoči svakog Vaskrsa se pričešćuje sa porodicom.
Dženifer Aniston, bivša supruga Breda Pita, najpoznatija kao Rejčel u TV seriji "Prijatelji", za razliku od Henksa je i odrasla u pravoslavnom okruženju, jer je njen otac Janis (Džon) Anasakis, Grk rođen na Kritu. Glumica koja je u nedavnom izboru magazina Mens Helt proglašena najpoželjnijom ženom svih vremena i koju su čitaoci američkog "Veniti fera" proglasili najprivlačnijom na svetu, često ide u Srpsku pravoslavnu crkvu u Njujorku.
Među mlađom generacijom u Holivudu, poznata pravoslavka je američka glumica Tina Fej, poreklom Grkinja, koja sa Evom Longorijom deli prvo mesto na listi najplaćenijih glumica u TV serijama sa zaradom od 13 miliona dolara godišnje. Pravoslavne vere je i glumica i režiserka Nija Vardalos, takođe Grkinja poreklom, a zanimljivo je da njene filmove, kao što je "Moja velika, mrsna pravoslavna svadba" produciraju baš Tom Henks i Rita Vilson. Pravoslavka je i glumica Melina Kanakaredes iz popularne TV serije "Mesto zločina - Njujork".
A pravoslavac je i holivudski glumac albanskog porekla Džejms Beluši (jedan od Bluz braders) koji je redovno posećivao Srpsku pravoslavnu crkvu u Los Anđelesu, ali je krajem prošlog veka otvoreno podržao nezavisnost Kosova, a zatim i dobio počasno državljanstvo Albanije. Pravoslavne vere je bio i njegov brat Džon, takođe glumac, koji je i sahranjen na pravoslavnom groblju.


Srpsko poreklo
Zbog ljubavi, pravoslavka je postala i slavna manekenka Naomi Kembel. I to zbog ljubavi prema ruskom tajkunu Vladislavu Doronjinu, sa kojim se godinama zabavlja. Upravo zbog njega Naomi je postala vernik Ruske pravoslavne crkve u koju redovno ide. Naomi se zbog ljubavi i preselila u Moskvu, gde živi već nekoliko godina. Zanimljivo je da je, otkako se okrenula pravoslavlju, inače problematična Naomi, sve ređe u centru skandala, a posvetila se humanitarnom radu sa decom u Rusiji. Zapadni mediji su neretko pisali o njenoj sklonosti brazilskom kultu kandoble, sličnom vuduu, ali je manekenka uvek isticala kako veruje u Boga i često ide u crkvu.
I megapopularna američka glumica i fotomodel jermenskog porekla, Kim Kardašijan, krsti se sa tri prsta i sa ponosom kaže da je pravoslavnu veru nasledila od oca.
Najpoznatija Srpkinja u Holivudu je Lolita Davidović, glumica koja ima pedesetak snimljenih filmova i desetine serija. Ona je kćerka beogradskog knjižara, a odrasla je u srpskoj tradiciji. Danas živi u Los Anđelesu sa suprugom, režiserom Ronom Šeltonom (koji je postao počasni član Srpske zajednice u Kaliforniji), kćerkom i sinom i redovno posećuje Srpsku pravoslavnu crkvu u tom gradu. Glumica Katarina Oksenberg takođe je srpskog porekla, a njena majka je princeza Jelisaveta Karađorđević.
Zanimljivo je da je među "Oskarovcima" i jedan gotovo nepoznati Srbin - Zoran Perišić (Oskara je osvojio 1971. zbog specijalnih efekata u "Supermenu"), a iste godine čuveni kip je dobio i književnik poreklom iz Užica Stiv (Stojan) Tešić, koji se sa porodicom kao četrnaestogodišnjak preselio u SAD, gde je diplomirao na uglednom Kolumbija univerzitetu i doživeo mnoge velike uspehe. Veliki trag u Holivudu ostavio je i reditelj srpskog porekla, takođe Oskarovac, Piter Bogdanović, koji je pokupio najznačajnije nagrade za film "Mesec od papira", a pamti se i njegova glumačka uloga u TV hitu "Sopranovi"...

Pravoslavna zajednica - istinska Crkva

Džon Frensis Šefer, scenarista, filmski režiser i pisac (autor knjige "Lažni biseri za prave svinje") pre nego što je prešao u pravoslavlje pripadao je protestantskoj evangelističkoj crkvi i bio poznat kao njen zagovornik i autor.
- Tri su suštinska razloga zbog kojih sam napustio protestantsko nasleđe i pridružio se pravoslavnoj zajednici. Prvo, uverio sam se da su tvrdnje istorijske Crkve o tome da je ona istinska Crkva - opravdane. Drugo, u raskolničkom haosu protestantizma počeo sam da primećujem ispunjenje strašnih upozorenja Otaca Crkve (upućenih) protiv raskola. To je užurbalo moje traganje za neprekinutim, izvornim i zakonitim, apostolskim poretkom ustanovljenim u istorijskoj Crkvi. Treće, tokom mnogih godina dok sam pokušavao da budem hrišćanin, radije nego da "verujem" u hrišćanstvo, često sam se pitao zašto je moje putovanje bilo usamljeničko i individualističko. Pitao sam se zbog čega je izgledalo da imam samo nekolicinu duhovnih oružja kojima ću se boriti protiv svog sopstvenog greha. Kada sam počeo da otkrivam istorijsku Crkvu, pravoslavlje, počeo sam da otkrivam i čitav arsenal duhovnog oružja za koji nikada nisam ni znao da postoji. Sa mojim sveštenikom kao duhovnim ocem, sa mojim dnevnim molitvenim pravilom, sa mojim učešćem u Hristovom životu kroz Svetu Tajnu Evharistije, sa mojom ličnom duhovnošću koja je sada pribrojena većoj celini, ja više nisam usamljeno duhovno siroče - stanovnik protestantske pustinje - već mali deo mnoštva koje ni vrata paklena neće nadvladati - nadahnuto je ispričao Šefer.
Zanimljivo je da je pravoslavac i jedan bivši direktor CIA-e, Džordž Džon Tenet. Odrastao u familiji grčkih imigranata, diplomirao je međunarodne odnose na dva američka univerziteta, a kao prvi čovek CIA-e pokazao je da je spreman da prkosi Klintonu.
Nepravedno bi bilo zapostaviti i pravoslavce među slavnim muzičarima. Među njima su i legenda rege muzike Bob Marli (kršten u Etiopljanskoj pravoslavnoj crkvi) i Džordž Majkl, a zanimljivo je i da je pevač jednog od najpopularnijih svetskih bendova "Dipeš mod", Dejvid Gan, prešao u pravoslavlje kada se oženio Grkinjom Dženifer. Kao što je i Džon Tavener, proslavljeni kompozitor klasične muzike, pristupio 1977. godine Ruskoj pravoslavnoj crkvi, čiji je uticaj, naročito vizantijskog kanona, ubrzo postao dominantan u njegovom opusu.
Slavnih pravoslavaca ima i među sportistima. Najpoznatiji je teniser Pit Sampras. Pravoslavac je i Čeh Jaromir Jagr, legenda NHL lige i zvanično jedan od dvojice najboljih hokejaša svih vremena, koji je 2001. pristupio Ruskoj pravoslavnoj crkvi.
- To mi je bilo potrebno. Prelaskom u pravoslavlje shvatio sam mnoge stvari u životu - rekao je ovaj izuzetni sportista.
Pravoslavac je i Aleks Rodrigez, bejzbol igrač, koji je najpoznatiji po vezama sa Madonom, Kejt Hadson i Kameron Dijaz. Rodrigezova bivša supruga Sintija je pravoslavna Grkinja. Kao i najbolji defanzivac NFL lige američkog fudbala Troj Polamalu, koji se tokom braka sa Grkinjom Teodorom upoznao sa pravoslavljem i postao veliki vernik. Posti sve postove, na terenu se moli i krsti sa tri prsta, rado govori o pravoslavlju i redovno ide na hodočašća po Grčkoj (Patmos, Egina). Njegov i Teodorin sin se zove Paisios po starcu Pajsiju Svetogorcu.
Preciznih podataka o tome koliko je pravoslavaca u Americi nema. Procenjuje se, međutim, da ih je između četiri i pet miliona.
- U Americi ima najviše grčkih pravoslavaca. Tu je zatim Srpska pravoslavna crkva, Ruska pravoslavna crkva izvan Rusije, Antiohijska, Ukrajinska, Rumunska - objasnio je Aleksa Mičić, sveštenik Srpske pravoslavne crkve Sveti Luka iz Vašingtona, dodajući kako je na lokalnom nivou česta saradnja sa drugim hrišćanima i pripadnicima ostalih vera.
Pravoslavlje u Americi, inače, datira više od dva veka (1812. je sazidan prvi pravoslavni hram na području Amerike u For Rosu, Kalifornija; Srbi su sagradili svoj hram u Džeksonu 1894), ali je u 20. veku njegovo prisustvo pojačano. Pravoslavna crkva Amerike je nastala od mitropolije Ruske pravoslavne crkve u Americi 1970. godine, kada je od Moskovske patrijaršije dobila samostalnost.
Prve srpske crkvene opštine uspostavljene su u SAD pre više od 100 godina. Danas ima oko 100 parohija širom SAD, a veće od ostalih su u Čikagu, Njujorku, Pitsburgu, Klivlendu, Detroitu, Los Anđelesu, San Francisku...

Starac German Aljaski

- Zanimljivo je da je Pravoslavna crkva Amerike primila nedavno pod svoje okrilje i oko pet hiljada Indijanaca, a uskoro će joj se pridružiti još nekoliko hiljada Gvatemalaca, koji žele da prime pravoslavlje, kazao je mitropolit sve Amerike i Kanade Jona. Veliki broj Gvatemalaca koji žele da postanu pravoslavci pripada narodu Maja.
Pravoslavaca takođe ima i među Eskimima, procenjuje se oko 25.000. Pravoslavlje na Aljasku prvi su doneli sibirski trgovci krajem 18. veka, koji su krstili svoje žene i decu i podizali prve crkve. Prvi pravoslavni monasi stigli su zajedno sa trgovcima iz Finske. Naročito je postao poznat starac German (Aljaski), koji je imao čudesan dar proricanja i isceljivanja, zbog koga je kasnije proglašen za sveca. Pravoslavna vera nastaje da živi na čelu sa Nikolajem (Sorajić), episkopom srpskog porekla (odlično govori srpski), koji predvodi četrdeset sveštenika, Seminarijum Svetog Germana Aljaskog u Kodijaku, tri katedrale i blizu sto crkava i kapela.
Duh pravoslavne vere i tradicije, tako, nastavlja da živi, a radosni praznici poput Božića prilika su da se toga podsetimo, sigurni u valjanost puta kojim, zajedno, duhovno hodimo.