Kako i gdje su se skolovali Crnogorci (ukljucujuci i vladare)

P.Apolonovic Rovincki “Rovinski o Njegosu”

....”Kako cu onako nenaucen ici da se vladicim, ako boga znate!-rekao je tada Njegos.Nijesam ni dvije godine u Kotoru ucio, a dvije-tri na Topli u Kastelnovi kod igumana Josifa Tropovica, pa mi treba jost i koliko da znate priuciti, pa onda oditi u Rusiju”
Povodom ovoga Rovinski zakljucuje da se Rade, bez svake sumnje nije spremao po svojoj volji za kaludjera.Prvobitno on je odredjen bio za svjetsko obrazovanje.
“Neko od Petrovica”-kaze dalje Rovinski - “obavezno se morao posvetiti svjetskom obrazovanju, zato sto je u kuci Radonjica, koja je u svemu konkurisala Petrovicima, bio jedan Djuza, skolovan u Zapadnoj Evropi, koji je putovao po njoj i zivio u Engleskoj, gdje je naucio engleski jezik. Ali Radonjici su to mogli uraditi, jer su bili guverneri i bogati ljudi, a vladika je do 1825. godine bio bez svakih sredstava”.Tek kada se 1827. Djordjije Petrovic pokazao nepodoban za svoju najmeru odrekavsi se ucenja u duhovnoj akademiji u Rusiji, a time i vladicanskog polozaja u Crnoj Gori “ Rada su poslali u Savinu”, gdje je od dvanaest godina postao djak Tropovicev na Toploj, i da je docnije ucio i kod novog ucitelja, Sima Milutinovica.
Po rijecima Isidore Sekulic, Tropovic je bio Prvi i jedini kako-tako regularni ucitelj Radivoja Petrovica”.A knjizevnik Marko Car uvjerava na da je Njegos ucio italijanski jezik kod nekog katolicko fratra u Novome.

Sto se tice Radova uopste skolovanja u Toploj, Vuk Vrcevic za njega kaze da se “vrlo malo koristio u nauci, osim u citanju svakovrsnih crkvenih knjiga, u preprostom pisanju i u crkvenom pjenju, bez ikakvog pravilno, a kamoli harmonicnog glasa: kako je slusao tako je i naucio i moze se reci sakat(u pjeniju), kao i u bogoslovskoj nauci do smrti ostao.
Da je Njegos vrlo malo svojevremeno iz bogoslovlja naucio i sam je jednom riznao. Godine 1847. kada ga je Vuk Karadzic zamolio da mu blagoslovi prevod “Novog zavjeta” odbio je da to ucini i uputio ga na druge srpske vladike u Ugarskoj koji su uceni i poznaju sva crkvena pravila i kanone, jer njegovo “mnjenje” - rekao je_ “ ne bi vazilo nista”.
Slicno je o Njegosu pisao i Ljubomir Nenadovic, koji je, inace, bio u mogucnosti da sazna mnoge pojedinosti iz njegova zivota, koje ce za svagda ostati tajna. A sta je sve Njegos u Novome “ucio i naucio nema ni traga”. Izvjesno je “da italijanski tada nije naucio da govori”. Iao je za taj predmet u Novome, kao sto smo vidjeli, imao i privatnog ucitelja.Od Tropovica je naucio u drustvu sa svojim drugom Dostinicem i crkvenjakom odlazak po selima radi ubiranja milostinje,svadbe, sahrane...