Justinijana prima

RADOVI NA LOKALITETU CARIČINOG GRADA (JUSTINIJANA PRIMA) JOŠ TRAJU
Uspavani arheološki biser

Na lokalitetu Justinijane Prime kod Lebana, u narodu poznatijeg kao Caričin grad, svakog leta arheolozi provedu po mesec dana i to, sa povremenim prekidima, traje od 1912. godine.



Ove godine radovi na iskopavanju i uređenju tog arheološkog nalazišta iz 6. veka pre nove ere počeli su proletos i još traju s ciljem da se što pre konzervira grad i u svoj svojoj lepoti prezentuje domaćim i stranim turistima. U akciju se uključila i Opština Lebane koja je prošle nedelje završila izgradnju i asfaltiranje poslednje deonice puta od sedam kilometara od ove varoši do Caričinog grada u kome su svojevremeno udareni temelji hrišćanstva na Balkanu. 
Plan je, kaže predsednik opštine Lebane Mića Stanković, nastavak rekonstrukcije puta od Caričinog grada do obližnjeg Slišana pa sve do Prolom banje i Đavolje varoši kako bi se do tih turističkih destinacija stizalo brže iz dva pravca. 
– Vreme je da Caričin grad dobije mesto na turističkoj mapi Srbije kakvo zaslužuje, a opština Lebane ima od toga i ekonomsku korist – priča Stanković dok obilazi radnike koji raščišćavaju teren oko akropolja, mesta gde se planiraju obimniji radovi tokom narednog proleća. 
Prema procenama, Caričin grad godišnje poseti oko 10.000 turista, među njima i brojne strane delegacije, ali činjenica je da je ovaj grad, koji je najpoznatiji rimski imperator sagradio sebi u čast, u blizini, kako se veruje, svog rodnog mesta, daleko poznatiji u svetskim arheološkim krugovima, pre svega, zbog činjenice da je jedini rimski grad sačuvan u celosti. Njegova arhitektura proučava se na mnogim svetskim univerzitetima. 
– Samo neangažovanjem nadležnih ovaj arheološki biser nije uvršten na listu za glasanje za sedam svetskih čuda, a on to zaslužuje. To je jedini antički grad u Srbiji kroz čije kapije možete da uđete i doživite antički univerzum na našim prostorima. Justinija Prima je očuvan kompleks sa devet crkava, akropoljom, donjim i gornjim gradom, vodovodom i kanalizacijom. Opasan je sa tri bedema, a van zidina se nalazi jezero i očuvana brana iz tog perioda, koju ćemo rekonstruisati. Tu ćete na jednom mestu dobiti odgovor na mnoga pitanja vezana za period od 580. do 620. godine. On zauzima sam vrh svetske arheologije – kaže Vujadin Ivanišević sa beogradskog Arheološkog instituta, dugogodišnji šef srpsko-francuskog istraživačkog tima na lokalitetu Justinija Prima. 
Za razliku od drugih antičkih gradova u Srbiji, Caričin grad, koji se sa podgrađem prostirao na površini od 30-40 hektara, nikao je ni iz čega i nije se oslanjao na ranije arhitektonske šeme. Bio je sedište prve arhiepiskopije na prostorima sadašnje Južne Srbije. U njemu se nalazila, potvrđeno je tokom prošlogodišnjih iskopavanja, radionica za izradu stakla, ali i više podnih očuvanih mozaika, među kojima i najveći mozaik u Srbiji od oko 300 kvadrata. 
– Ovde se može očekivati masovniji priliv turista – ocenjuje istraživač saradnik pri Arheološkom institutu Perica Špeher – tek kada se napravi neki turistički sadržaj. Po mom mišljenju, posle restauracije i rekonstrukcije bedema akropolja sa episkopijom u centru, koje pripremamo za narednu godinu, neophodno je dozidati atrijum i vidikovac sa kulom i da se potom na pravom spratu lapidarijuma sazida kafić u antičkom stilu – predlaže Špeher, a predsednik lebanske opštine Mića Stanković dodaje da se planira i izgradnja etnosela pored Caričinog grada, izgrađenog u obliku sazvežđa Oriona, zatim, izrada suvenira i prodajnog prostora. Ranije je u njegovom podnožju sazidan objekat „Teodora“, namenjen za stanovanje arheologa. 
– Caričin grad, koji se nalazi u blizini Sijarinske banje, naša je velika nada za razvoj turizma i uopšte ekonomije ovog siromašnog kraja. Vlada Srbije je proteklih godina izdvajala velika sredstva za čišćenje lokaliteta, a spremnost postoji i za druga ulaganja – veli Stanković.
I EU pomaže 
Na osnovu projekta Narodnog muzeja u Leskovcu, pre dve godine je Evropska agencija za rekonstrukciju izdvojila oko 130.000 evra za čišćenje lokaliteta, a prošle godine po projektu Zavoda za zaštitu spomenika iz NIP su za iste potrebe pristigla sredstva od 10 miliona dinara. Arheološka iskopavanja, inače, finansiraju francuska i srpska vlada.